Wat is Watergate?

Een politiek schandaal dat leidt tot het aftreden van een Amerikaanse president: Watergate staat nog altijd symbool voor corruptie. De herkozen president Nixon blijkt de verkiezingen van 1972 te hebben beïnvloed, door het hoofdkantoor van de Democraten af te luisteren. Nixon – ook wel bekend als Tricky Dicky vanwege zijn vuile trucs – probeert de affaire in de doofpot te stoppen maar treedt uiteindelijk af. Een korte samenvatting kan je hier bekijken.

In 1946 stelt hij zich verkiesbaar om zijn district California te vertegenwoordigen in het Huis van Afgevaardigden. Deze positie bemachtigt hij door de al vijf jaar inzittende democraat Jerry Voorhis te verslaan. Het benadrukken van de voorheen communistische sympathieën van Voorhis bezorgt hem vermoedelijk de overwinning. Deze beschuldigingen van banden met het communisme vormen een herkenbare tactiek in de carrière van Nixon: ook als congreslid verwerft Nixon nationale bekendheid door zijn anticommunistische houding. Na een voltooid termijn van twee jaar wordt Nixon herkozen in 1948, waarna hij in 1950 een zetel in de Senaat wint.

De anticommunistische Nixon maakt zich populair bij conservatieve Republikeinen, en in 1952 besluit de republikein Dwight Eisenhower Nixon te selecteren voor het vicepresidentschap in de aankomende campagne. Het biljet Eisenhower en Nixon weet veel Amerikanen te overtuigen: in 1952 winnen zij de verkiezingen. Na acht jaar als vicepresident – Eisenhower en Nixon zijn herkozen in 1956 – besluit Nixon zichzelf voor het presidentschap verkiesbaar te stellen. Senator John F. Kennedy wint de spannende verkiezingen ten koste van Nixon. Na nog een verloren campagnestrijd in 1962 om het gouverneurschap van Californië doet Nixon nogmaals mee aan de presidentsverkiezingen, ditmaal met succes: in 1968 wordt hij president van de Verenigde Staten.

Nixon komt in een rumoerige tijd aan de macht. Kwesties als de Vietnamoorlog, racisme en feminisme zorgen voor veel verdeeldheid in de Verenigde Staten. Tijdens zijn inauguratie in 1969 wordt het feestje dan ook deels verpest door protesten tegen de Vietnamoorlog. In de eerste vier jaar van zijn presidentschap probeert Nixon deze problematiek te verhelpen door segregatie in scholen terug te brengen, meer vrouwen aan te nemen in het Witte Huis en geleidelijk meer troepen uit Vietnam terug te trekken met het Vietnamization-project. Daarnaast weet Nixon de banden met China te herstellen en spanningen met de Sovjet-Unie te verminderen. Mede door deze successen wordt Nixon met een grote meerderheid herkozen voor een tweede termijn, maar uiteindelijk zal zijn politieke carrière worden overschaduwd door de Watergate-affaire.

Carl Bernstein en Bob Woodward blijven de zaak onderzoeken, en The Washington Post blijft hun artikelen publiceren. Ook de FBI wil de betrokkenheid van het Witte huis uitpluizen, maar krijgt steeds de deur in het gezicht gesmeten. Het onderzoek zou volgens het Witte Huis de nationale veiligheid in gevaar brengen. Een geheime informant uit de FBI, met de bijnaam ‘Deep Throat’, lekt betrouwbare informatie over de vermeende betrokkenheid van het Witte Huis aan de twee journalisten.  

Ze bedenken een systeem om elkaar te seinen. Woodward heeft tegen de rand van zijn balkon een plant, met daarin een klein rood vlaggetje. Als hij informatie nodig heeft verplaatst hij de plantenbak verder het balkon op, en spreken af in een ondergrondse parkeergarage om twee uur ’s nachts. Felt benadrukt dat Woodward ongemerkt zijn huis moet verlaten. Via de trap aan de achterkant loopt hij door een steeg naar de plek waar hij een taxi pakt. De taxi vervoert hem naar een hotel, maar hij laat zich een paar straten eerder al afzetten. Vervolgens loopt hij naar het hotel waar hij een tweede taxi pakt, om zich weer een paar straten voor de parkeergarage af te laten zetten.

Indien ‘Deep Throat’ zelf informatie beschikbaar heeft, markeert hij ‘s ochtends de New York Times op de stoep van Woodward. Hij omcirkelt pagina twintig en tekent onderaan de pagina een klok met de tijd om af te spreken. Tijdens zo’n afspraak zal Mark Felt nooit direct informatie lekken. Vaak bevestigt hij vragen van de journalisten, of stuurt hij hun onderzoek in een bepaalde richting. Woodward en Bernstein volgen ‘Deep Throats’ broodkruimels en vinden een cheque van een van de inbrekers die afkomstig is uit het campagnefonds van Nixon. Naast de inbrekers die banden hebben met het Witte Huis hebben Woodward en Bernstein nu ook een direct geldspoor gevonden naar het herverkiezingscomité. Nixon ontkent nog altijd iedere betrokkenheid.

Tijdens de hoorzitting met Alexander Butterfield – de deputy assistant van president Nixon (een tweederangs assistent) komt boven water dat Nixon ook gesprekken in het Witte Huis opneemt. Vermoedelijk bevatten deze opnames bewijs van zijn betrokkenheid bij de inbraak en zijn sabotage van het FBI-onderzoek. Nixon weigert de opnames vrij te geven.

The House Judiciary Committee, onder leiding van de speciaal hiervoor aangewezen aanklager Archibald Cox, begint met een eventuele impeachment-procedure – een aanklacht tegen een persoon in een hoog ambt in een overheid, die tot afzetting kan leiden. Nixon ontvangt een dagvaarding van dit Committee om de opnames vrij te geven. In een laatste wanhopige poging zijn lot te ontlopen laat de president de opnames beluisteren en samenvatten door een slechthorend lid van de Senaat. Aanklager Cox ontvangt van Nixon slechts een transcript van twaalfhonderd pagina’s met daarin een samenvatting van een deel van de opnames. Cox neemt hier geen genoegen mee, en Nixon ontvangt diezelfde avond een dagvaarding voor de echte opnames.

Nixon wordt aangeklaagd voor machtsmisbruik, het tegenwerken van justitie en het belemmeren van de werkwijze van het congres. Omdat The House Judiciary Committee de impeachment doorzet besluit Nixon de eer – waar nog mogelijk – aan zichzelf te houden: hij treedt af als president van de Verenigde Staten op 9 augustus 1974. Vice-president Gerald Ford volgt hem op en spaart Nixon een maand later door met een presidentieel pardon zijn criminele daden kwijt te schelden. Toch zal Richard Nixon voor altijd de corrupte president blijven die noodgedwongen het ambt verlaat.