Waarom worden we verliefd?

Op de vraag wat precies de vonk doet overslaan tussen twee mensen heeft de wetenschap nog geen concreet antwoord gevonden. Het lukt wetenschappers wel steeds meer grip te krijgen op deze magische gebeurtenis. Verliefdheid wordt door de wetenschap vaak gezien als een ‘middel’ dat door de natuur is ontwikkeld om twee mensen sneller bij elkaar te brengen en te laten hechten waarna ze zich kunnen voortplanten.

Ook is bekend dat er chemische stoffen vrijkomen in ons lichaam wanneer we verliefd worden. Dit worden ook wel de vier geluksstofjes genoemd: de twee sekshormonen testosteron en oestrogeen en de twee neurotransmitters dopamine en serotonine. Maar draait verliefdheid dan alleen om stofjes in de hersenen?

Er worden dus verschillende stofjes aangemaakt als je verliefd bent die een groot effect hebben op je hersenen. Zo is er bij verliefde mensen duidelijk een verhoogd gehalte dopamine in hun brein te zien. Dopamine zorgt voor het extreem gelukkige gevoel dat je hebt als je met je geliefde bent. Maar dit stofje kan ook verslavend zijn, waardoor je maar niet genoeg van elkaar kan krijgen. De aanmaak van dopamine die een constant gevoel van euforie veroorzaakt kan daarnaast ook zorgen voor zogeheten liefde-maakt-blind-situaties. Door deze focus op de geliefde, die soms irrationele en obsessieve vormen aanneemt, kan iemand blind worden voor de werkelijkheid.

Naast dopamine is er nog een stofje dat veel vrijkomt tijdens de verliefdheid, oxytocine, dat ook wel het knuffelhormoon wordt genoemd. Die bijnaam verklapt al wel een beetje wat dit hormoon met je doet. Het zorgt ervoor dat je de hele tijd wil knuffelen met degene op wie je verliefd bent. Oxytocine is belangrijk in het vormen van een sterke band en komt bijvoorbeeld vrij bij een orgasme.

Een sneller kloppend hart, blozen en vlinders in de buik. Het lijkt wel alsof je ook lichamelijk veranderingen merkt als je verliefd bent. Volgens wetenschappers is een gedeelte in je hersenen hiervan de oorzaak. Als dit geactiveerd wordt, geeft het signalen af naar de rest van het lichaam waardoor hormonen vrijkomen zoals oxytocine, dopamine, cortisol en adrenaline. En die stoffen zorgen ervoor dat je je prettig gaat voelen, dat je hart sneller gaat kloppen als je de liefde van je leven ziet of vlinders in je buik voelt.

Die bekende vlinders in je buik hebben te maken met een vecht-vluchtreactie van je lichaam. Als je tot in de wolken verliefd bent reageert je lichaam net als bij dreigend gevaar.

Jarenlang waren wetenschappers in de veronderstelling dat eeuwige verliefdheid niet bestond. Hormonen en neurotransmitters die worden aangemaakt en actief zijn tijdens de verliefdheid zouden ons lichaam uiteindelijk uitputten en daarom gaat verliefdheid vaak na een aantal maanden of jaren voorbij. Veel mensen geven daarbij aan dat deze verliefdheid niet geheel verdwijnt maar langzaam overgaat in 'houden van'.

Maar uit een Amerikaans onderzoek uit 2009 blijkt dat proefpersonen zelfs na een relatie van twintig jaar nog steeds alle symptomen van verliefdheid vertonen: in het brein is een zeer hoge activiteit te zien in het dopaminesysteem wanneer sommige proefpersonen naar een foto van hun geliefde kijken. Stellen die deze symptomen na een jarenlange relatie nog steeds hebben worden ook wel ‘zwanen’ genoemd, zij die altijd bij elkaar blijven. Maar wat is dan het geheim van zo’n zwanenliefde?

Wat precies bepaalt op wie je wel of niet verliefd wordt, is nog onduidelijk. Uit onderzoeken die de afgelopen twintig jaar zijn uitgevoerd blijkt wel dat de meeste mensen uiteindelijk terechtkomen bij een partner met dezelfde sociale en etnische achtergrond. Daarnaast spelen een vergelijkbaar intelligentieniveau, aantrekkelijkheid en het delen van dezelfde normen en waarden een grote rol.

John Money, psycholoog en seksuoloog, stelt dat we in onze jeugd (als we een jaar of acht zijn) beginnen met het vormgeven van onze ideeën over een ideale partner. Dit gebeurt op die leeftijd nog onbewust, maar wanneer we op latere leeftijd verliefd worden gaat onze voorkeur vaak uit naar hetzelfde ‘type’ man of vrouw. Daarnaast blijkt dat we meer openstaan voor een nieuwe liefde wanneer we in een nieuwe fase van ons leven belanden, bijvoorbeeld bij het verhuizen naar een nieuwe stad of het krijgen van een nieuwe baan.

Wanneer verliefdheid overgaat kan de relatie stranden. De geestelijke pijn die iemand voelt na het verbreken van een relatie wordt liefdesverdriet genoemd en kan écht pijn doen: bij liefdesverdriet worden dezelfde gebieden in de hersenen gestimuleerd als bij lichamelijke pijn, zoals de pijn die iemand voelt na een harde val.