Waarom moeten we steeds langer doorwerken?
Waarom moeten we steeds langer doorwerken?
Laatste update: 28-11-2023
Lange tijd krijgt iedereen vanaf zijn 65e een AOW-uitkering. Je kunt dan stoppen met werken en van je oude dag genieten. Maar, in 2012 besluit de regering dat je in de toekomst pas vanaf je 67e AOW gaat krijgen. Waarom moet je nu langer doorwerken voor je met pensioen kan?
Wat is AOW?
De AOW is in 1947 bedacht door politicus Willem Drees. De oorlog is net voorbij, Nederland is in wederopbouw, en ouderen zonder spaargeld zijn volledig afhankelijk van liefdadigheid.
Premier Willem Drees met helm en oliejas, symbool voor de wederopbouw van Nederland.
Om ouderen te ondersteunen, komt Drees met de Noodwet Ouderdomsvoorziening: elke man en alleenstaande vrouw boven de 65 ontvangt een pensioen. Vanaf 1957 is de noodwet een echte wet. Het levert Drees de bijnaam ‘Vadertje Drees’ op en de minister ontvangt vanuit het hele land bedankbriefjes. Sommige mensen storten zelfs geld terug als er aan het eind van de maand nog wat over is.
Willem Drees in de Tweede Kamer tijdens het aannemen van het wetsontwerp AOW in 1957.
De hoogte van de AOW-uitkering is voor bijna iedereen hetzelfde. Als je samenwoont krijg je per persoon minder AOW. Je AOW is ook lager als je tijdens je werkende leven een tijd in het buitenland hebt gewoond. Je hoeft niet in Nederland te blijven wonen om AOW te krijgen. Er wonen niet voor niets zoveel gepensioneerden aan de Spaanse kust.
Het AOW is niet gekoppeld aan inkomen: rijke mensen ontvangen dus hetzelfde bedrag. Zelfs Prinses Beatrix krijgt een AOW-pensioen, al schenkt ze dat aan het goede doel. Wel bestaat er een regeling voor gepensioneerden die onder het minimuminkomen uitkomen. Zij krijgen iets meer geld om toch rond te kunnen komen.
Wie betaalt de AOW?
Op je loonstrookje zie je dat je maandelijks AOW-premie betaalt. Wie werkt, betaalt dus de AOW van de generatie die op dat moment met pensioen is. Dit systeem noemen we een omslagstelsel. Dat levert een probleem op nu de gemiddelde leeftijd van de Nederlanders stijgt. Tijdens de invoering van de AOW is die gemiddelde leeftijd 73 jaar. Dat betekent dat gepensioneerden na hun pensioendatum gemiddeld nog acht jaar AOW ontvangen. Inmiddels leven Nederlanders een stuk langer: de levensverwachting is 81 jaar. Dat betekent dus dat ouderen nu gemiddeld twee keer zo lang gebruik maken van AOW. En door deze vergrijzing zijn er ook nog eens minder mensen die werken en dus AOW-premie betalen. Met andere woorden: de AOW die in 1957 is ingevoerd, is nu te duur.
Om dit tekort op te lossen, verhoogt de regering de AOW-leeftijd. Daarmee slaan ze twee vliegen in één klap: er zijn meer mensen die werken en dus AOW-premie betalen, en minder mensen die AOW ontvangen.
Waarom was het moeilijk de AOW-leeftijd te verhogen?
De verhoging van de AOW-leeftijd gaat in 2012 van start. Het heeft daarvoor meer dan twintig jaar geduurd om deze verhoging rond te krijgen. Waarom duurt het zo lang om dit plan door te voeren? Daar zijn verschillende redenen voor. Om te beginnen vinden veel Nederlanders het helemaal geen goed idee om langer door te werken. En veel mensen voelen zich belazerd: ze hebben altijd te horen gekregen dat ze met hun 65ste met pensioen zouden kunnen, en hebben daar netjes voor gewerkt. Waarom zouden ze dan toch langer moeten doorwerken? Daarnaast is het lastig voor oudere mensen om nog aan een nieuwe baan te komen. Werkgevers nemen bijna geen 55+’ers aan. Hoe moeten deze mensen dan rondkomen?
Een medewerker van 69 jaar werkt via uitzendbureau 65plus bij een bedrijf in Houten.
Redenen genoeg om het niet te doen dus. Maar in 2008 verandert de economie enorm door de bankencrisis. Ook pensioenfondsen verliezen tijdens die crisis veel geld. Er moet dus echt iets gebeuren om ervoor te zorgen dat Nederlanders op hun oude dag nog met pensioen kunnen. De maatregel blijft impopulair, maar gaat toch door.
Komen oudere werknemers nog wel aan de bak als de AOW-leeftijd verhoogd wordt?
Kan de AOW-leeftijd nog verder omhoog gaan?
Sommige mensen zijn bang dat we in de toekomst nog veel meer verhogingen van de AOW-leeftijd gaan zien nu de AOW-leeftijd één keer is verhoogd. Dat is begrijpelijk, want in de pensioenwet van 2012 is afgesproken dat de AOW-leeftijd zich na 2021 automatisch aanpast aan de levensverwachting. Langer leven betekent dus langer werken.
Als de AOW-leeftijd de levensverwachting blijft volgen, komt die in 2030 uit op 68 jaar. In 2060 zou de AOW-leeftijd naar 71 jaar en zes maanden gaan. Het gaat hier om een voorspelling: we kunnen nu nog niet met zekerheid zeggen hoeveel de levensverwachting zal toenemen.
Kan de verhoging van de AOW-leeftijd worden teruggedraaid?
De levensverwachting blijft stijgen en het is dus niet te verwachten dat we ooit weer teruggaan naar de oude pensioenleeftijd van 65. Dat is slecht nieuws voor sommige ouderen. Zij krijgen te maken met een “AOW-gat”: ze komen niet meer aan het werk vanwege hun leeftijd en krijgen toch geen AOW.
Door de verhoging van de AOW-leeftijd in 2013 raken mensen met een VUT-regeling of prepensioen in financiële problemen.
Daarom zijn er plannen om het in de toekomst mogelijk te maken om zelf te kiezen of je langer door wil werken. De PvdA pleit bijvoorbeeld voor een “flexibel pensioen”: een systeem waarin iedereen die daarvoor kiest, toch op z’n 65ste met pensioen kan. Dan krijg je wel minder AOW dan mensen die langer doorwerken. Ook SP, D66, GroenLinks en VVD vinden dat de er meer keuzevrijheid moet komen voor gepensioneerden. De partijen zijn het er alleen nog niet over eens hoe zo’n pensioensysteem er dan uit moet zien.
In het kort
De AOW is in 1947 bedacht door Willem Drees en wordt in 1957 permanent ingevoerd. Nog altijd heeft iedereen in Nederland recht op AOW.
Wie werkt, betaalt de AOW van de generatie die op dat moment met pensioen is. Dit systeem noemen we een omslagstelsel.
Dit omslagstelsel is steeds lastiger te betalen. De generatie van werkende Nederlanders wordt kleiner, terwijl het aantal gepensioneerden toeneemt.
Vanaf 2012 gaat de AOW-leeftijd in stapjes omhoog van 65 naar 67. Er zijn veel tegenstanders, maar vanwege de economische crisis voert het kabinet de maatregel toch door. Het geld voor de pensioenen raakt anders op.
Vanwege de toegenomen levensverwachting is de kans klein dat de AOW leeftijd ooit weer terugkeert naar 65 jaar. Wel zijn er plannen voor meer keuzevrijheid. Je kunt dan eerder met pensioen, maar ontvangt maandelijks minder geld.
En je weet het!
Anderen het laten weten?