Hebben we straks seks met robots?

Ook humanoïde robots komen in allerlei soorten en maten. Zo maakte het Franse bedrijf Aldebaran Robotics de gezelschapsrobots Nao en Pepper: programmeerbare machines die je kunt laten praten, luisteren en bewegen. Pepper en Nao worden bijvoorbeeld op scholen gebruikt, waar ze kinderen helpen met rekenen, of in hotels waar ze gasten informatie kunnen geven. Nao en Pepper hebben een menselijke vorm, maar zijn overduidelijk machines. Dat wil zeggen: ze lijken meer op R2-D2 uit Star Wars, of Wall-E uit de gelijknamige animatiefilm, dan op RoboCop. Het is dan ook niet de bedoeling dat consumenten seks hebben met deze robots. In de gebruikersvoorwaarden van Pepper, bijvoorbeeld, staat duidelijk vermeld dat seksuele handelingen met de robot verboden zijn. Bovendien mogen klanten de software waarmee Pepper spreekt niet hacken om de robot schunniger te laten praten.

We kunnen Pepper en Nao programmeren om op een bepaalde manier te reageren, maar ze zullen nooit met een zelfbedachte reactie komen. Ze hebben, in andere woorden, geen kunstmatige intelligentie. Sommige machines hebben dat wel. AlphaGo bijvoorbeeld, een computerprogramma van Google, won in de lente van 2016 jaar een potje Go van een van de beste spelers ter wereld. AlphaGo had hiervoor zelf bedacht welke zetten nodig waren om te winnen.

Een van de slimste humanoïde robots heet Sofia. Sofia kan boos of blij kijken, is in staat om gezichtsuitdrukkingen te lezen en herkent mensen die ze eerder heeft gezien. Je kunt met haar over van alles praten, en af en toe is ze zelfs een beetje flirterig. Als de Amerikaanse journalist Charlie Rose haar ontmoet tijdens een tv-interview[1], vertelt ze dat ze al op hem zat de wachten. “Zat je op mij te wachten?” vraagt Rose verbaasd. “Niet echt,” antwoordt ze. “Maar ik hoorde dat het een goede openingszin is.”

Roxxxy en Z-Onedoll zijn robots, en ze worden steeds geavanceerder. Robotdeskundige David Levy, die ook het boek Love and Sex With Robots schreef, voorspelde al dat er steeds betere varianten op de markt zouden komen. Deze robots kunnen zich aanpassen aan de seksuele wensen van de klant, schrijft hij in een artikel in The Daily Mail[2]. Het Amerikaanse bedrijf Abyss Creations heeft bijvoorbeeld dit soort robots gemaakt, genaamd Realbotix, en ook in Zuidoost-Azië hebben verschillende fabrikanten nieuwe robots op de markt gebracht.

En ook de eerste Nederlandstalige seksrobot is inmiddels ook een feit:

Toch hebben seks en technologie elkaar pas echt gevonden na de komst van het internet. Denk bijvoorbeeld aan de chatrooms van de jaren negentig, de opkomst van de webcam, en de game Second Life uit 2003. In deze online wereld kunnen mensen een avatar aanmaken, en vervolgens ook andere spelers ontmoeten. Soms gewoon voor een praatje, maar ook liefde en seks behoren tot de mogelijkheden. Zo zijn er een aantal stellen getrouwd in Second Life en is het nog altijd een plek waar veel SM-liefhebbers komen. 

Het laatste hoofdstuk in sekstechnologie is virtual reality (VR). Volgens antropoloog Roanne van Voorst worden VR-Brillen het nieuwe porno kijken. Je stapt dan als het ware in de film en het lijkt net of je bij het vrijende stel in de ruimte staat. Volgens van Voorst is het “veel realistischer dan porno kijken vanachter je scherm.”[3] De Amerikaanse pornoster Ela Darling maakt al VR-filmpjes al.

En dan zijn er nog de ontwikkelingen op het gebied van haptics, de technologie waarmee we elkaar kunnen voelen en aanraken. Een Chinese startup heeft bijvoorbeeld een ‘kusmachine’ ontworpen voor op je smartphone waarmee je je geliefde op afstand kan zoenen[4]. Zelfs als je aan de andere kant van de wereld bent kan je door deze robotlippen dus een potje zoenen met je geliefde. Het Amsterdamse bedrijf Kiiroo gaat nog een stapje verder en verkoopt een vibrator en mechanische vagina die via Bluetooth met elkaar verbonden zijn. De mechanische vagina, genaamd Onyx, bevat van binnen een aantal ringen die kunnen samentrekken. Bewegingen die op de vibrator worden gemaakt worden in hetzelfde tempo vertaald naar de Onyx, zoals bijvoorbeeld aftrekken. Zo kun je als stel dus seks voelen op afstand.

Maar worden we dan nog wel verliefd op elkaar, met al die verleidelijke robots in de buurt? Levy denkt dat robots geen bedreiging vormen voor mensenliefde. Ook andere robotdeskundigen maken zich voorlopig geen zorgen. Mediaprofessor Charles Ess concludeert bijvoorbeeld in zijn onderzoek[6] dat liefde alleen kan bestaan als beide partijen zich bewust zijn van zichzelf en hun gevoelens. Op dit moment is het technisch onmogelijk om een robot te maken met dat type bewustzijn. Robotverliefdheid zit er op dit moment dus nog niet in. “Op de lange duur willen we ons toch geliefd en begeerd voelen voor wie ze zijn als mens,” zegt Ess. “Robots kunnen doen alsof, maar we weten allemaal dat we ze gekocht of gehuurd hebben. Het is niet echt." 

Volwaardige liefde zit er dus niet in, maar dat betekent niet dat mensen geen intimiteit kunnen voelen bij robots. Denk bijvoorbeeld aan het robotzeehondje Paro, dat in sommige verzorgingstehuizen wordt gebruikt om demente ouderen te helpen. Paro ziet er schattig uit, kan bewegen en reageert op aanraking. Onderzoek toont aan dat Paro een positief effect heeft op mensen met dementie: de zeehond kalmeert ze als ze nerveus of bang zijn, en vrolijkt ze op als ze neerslachtig zijn.

Seksrobots zouden ook kunnen worden gebruikt bij educatie[7]. Nu steeds meer jongeren opgroeien met toegang tot internetporno, bestaat het gevaar dat ze een vertekend beeld krijgen van seks. Robots zouden kunnen helpen door bijvoorbeeld seksuele scènes na te spelen om van te leren. Een robot die bijvoorbeeld pas opgewonden raakt van voorspel, of klaarkomt na stimulatie van de clitoris, zou dat beeld misschien recht kunnen trekken. 

En als er straks ook kinderlijke seksrobots op de markt komen, zullen we dan minder schrikken van seks met kinderen? Kathleen Richardson, een Britse robotethicus, gelooft dat seksrobots bestaande problemen, zoals geweld tegen vrouwen en kindermisbruik, alleen nog maar erger zullen maken. Daarom is ze een campagne gestart: The Campaign Against Seks Robots[8]. Hiermee strijdt ze tegen het objectiveren van het menselijk lichaam. Want tijdens seks met een robot hoef je niet te denken aan wat de robot voelt, ze is bang dat we dat ook op echte mensen zullen afspiegelen.

Niet alle robotethici zijn het met haar eens. Sommigen van hen denken juist dat het goed  is als er robots komen voor pedofielen, of voor mannen die houden van gewelddadige seks, want dan blijven die tenminste van echte vrouwen en kinderen af. Maar volgens Richardson werkt het niet zo. In een interview[9] met de Amerikaanse radiozender WLRN Media trekt ze de vergelijking met racisme. “Begin vorige eeuw bestond het idee dat witte mensen superieur waren aan donkere mensen. Racisme werd dus gezien als vanzelfsprekend. Stel dat er destijds robots met een donkere huidskleur op de markt waren gekomen, zodat witte mensen hun racistische gevoelens eens goed konden uiten. Dan waren we misschien wel nooit tot de gezamenlijke conclusie gekomen dat racisme verkeerd is en bestreden moet worden.”

Een ander probleem dat zich zou kunnen voordoen als we straks verliefd worden op robots, is dat we ons minder zullen voortplanten. Voor landen waar het geboortecijfer redelijk hoog ligt, zoals in de Verenigde Staten of China, maakt dat niet zoveel uit. Maar in Japan, waar maar heel weinig kinderen geboren worden, kan dat problemen geven. Japan kampt al jaren met vergrijzing, en bovendien zijn jonge Japanners steeds minder geïnteresseerd in seks en relaties. Uit een onderzoek[10] uit 2013 bleek dat 61 procent van de ongehuwde mannen en 49 procent van de vrouwen tussen de 18 en 34 jaar geen relatie heeft of aan het daten is. Dit fenomeen, dat in Japan ook wel het 'celibaatsyndroom' wordt genoemd, zou wel eens kunnen verergeren met de komst van levensechte seksrobots.

En dan zijn er nog de gevolgen voor de prostitutie. Als seksrobots straks voor iedereen te koop of te huur zijn, willen mensen dan nog wel betalen voor seks met een echte vrouw of man? John Danaher[11], een Ierse wetenschapper, denkt dat er twee mogelijke scenario’s bestaan. Het kan zijn dat seksrobots het werk van prostituees gaan overnemen, bijvoorbeeld omdat ze goedkoper worden aangeboden of omdat klanten zich meer op hun gemak voelen bij een robot. Maar, zegt Danaher, het kan ook goed uitpakken voor de prostitutie. Bijvoorbeeld omdat prostituees van vlees en bloed een meer hoogwaardige status krijgen, en dus ook meer geld kunnen vragen voor hun diensten. Twee onderzoekers uit Nieuw-Zeeland, Ian Yeoman en Michelle Mars, voorspellen in hun paper ‘Robots, Men and Sex Tourism’[12] dat de Amsterdamse Wallen in 2050 bevolkt zullen worden door seksrobots. Volgens hen is dat een goede zaak: robots hoeven niet onder valse voorwendselen uit Oost-Europa weggelokt te worden, zoals bij sommige prostituees op de Wallen helaas wel gebeurt. Wel blijft er een risico op soa's als de robots niet goed worden schoongemaakt en tegelijkertijd door meer mensen worden gebruikt.