Video
Politiek
Wat is een demissionair kabinet?
Wat gebeurt er als een kabinet valt?
... en je weet het
Wat gebeurt er als een kabinet valt?
© ANP
Soms kan een niet meer verder regeren. Bijvoorbeeld door een conflict of grote meningsverschillen.
Als dit niet kan worden opgelost door bijvoorbeeld beleid aan te passen of een andere samenwerking, zeggen we dat het kabinet is gevallen.
Zo valt het kabinet-Schoof in 2025 omdat Wilders zijn partij terugtrekt. En kabinet-Rutte IV valt in 2023 omdat ze het niet eens worden over beleid. In beide gevallen lukt samenwerken hierdoor niet meer.
Journaal - NOS
Soms valt een kabinet ook door fouten of een schandaal, zoals de toeslagenaffaire in 2021.
Als een kabinet is gevallen, biedt de minister-president het ontslag aan bij de koning. Dit ontslag geldt voor hemzelf en alle ministers en staatssecretarissen.
Dit betekent niet dat het kabinet daarna weg is. Het gaat verder als demissionair kabinet.
Een demissionair kabinet bestuurt verder tot er een nieuw kabinet is.
Ze pakken lopende zaken gewoon op, net als dingen die niet kunnen wachten. Zoals het beleid rondom corona toen het kabinet in 2021 viel. Maar een demissionair kabinet mag niet alles doen.
Wat mag een demissionair kabinet niet meer doen?
Nieuwe wetten invoeren of grote besluiten nemen zonder duidelijke steun van de Tweede Kamer
Beslissen over grote uitgaven
Beslissen over of gevoelige onderwerpen, bijvoorbeeld klimaat, migratie of zorg
EenVandaag - AVROTROS
De Tweede Kamer bepaalt waar het demissionaire kabinet niet meer over mag beslissen. Zo ging dat in 2023:
Een demissionair kabinet kan dus een stuk minder doen. Daardoor komt veel beleid stil te liggen. We moeten voor nieuw beleid wachten op een nieuw kabinet. Hiervoor zijn eerst nieuwe verkiezingen nodig.
Als er nieuwe verkiezingen komen, wordt de hele Tweede Kamer officieel om plaats te maken voor de nieuwe Kamerleden.
De huidige Kamerleden blijven daarna gewoon doorwerken tot er na de verkiezingen een nieuwe samenstelling van de Kamer is. Dit kan best even duren.
Die verkiezingen moeten namelijk worden voorbereid. En dat kost tijd.
De partijen moeten nieuwe kandidatenlijsten en partijprogramma's maken. Verder regelen gemeenten bijvoorbeeld stemlocaties. De geeft alle informatie door aan de burgers.
Na ontbinding van de Kamer moeten er binnen drie maanden verkiezingen zijn.
Dit staat in de Grondwet. Zo zit het land niet te lang zonder bestuur. Tegelijk is er zo genoeg tijd voor een goede voorbereiding.
Toch duurt het in de praktijk bijna altijd langer voor er verkiezingen zijn. Als er bijvoorbeeld een tussen valt kan de regering langer wachten met het ontbinden van de Kamer. Zo is er alsnog genoeg tijd voor die voorbereidingen en voor de campagnes van partijen.
Na de verkiezingsuitslag volgt de formatie van het nieuwe kabinet. Dit proces kan ook weer maanden duren.
In de tussentijd blijven de Kamerleden en het demissionaire kabinet aan het werk.
Wat gebeurt er als een kabinet valt?
Laatste update: 05-06-2025
