Kunnen we in de toekomst gedachtenlezen?
Kunnen we in de toekomst gedachtenlezen?
Laatste update: 26-04-2024
Slimme algoritmes kunnen aan je hersenactiviteit zien welk getal er in je hoofd zit, of naar welke film je zit te kijken. Wetenschappers werken ondertussen aan hersenscanners die nog veel preciezer in kaart kunnen brengen wat er in je hoofd omgaat. Kunnen we binnenkort gedachtenlezen? Of worden we zelfs telepathisch?
Redacteur: Bouwe van Straten
Kan een computer woorden in je hoofd herkennen?
Met hersenscanners kun je in iemands hoofd kijken. Je kunt precies zien welke hersengebieden actief zijn als je praat, luistert, kijkt of ruikt. MRI-scanners doen dat door te meten waar het zuurstofrijke bloed in je hoofd naartoe stroomt.
In een aflevering van het Klokhuis worden hersenen gescand in een MRI-scan.
Door naar iemands hersenactiviteit te kijken, kunnen we soms heel precies achterhalen wat in iemands hoofd omgaat. Naar welke woorden je luistert bijvoorbeeld. Dat doen wetenschappers door de opgevangen signalen in het brein te laten analyseren door een slim computerprogramma. Aan de Amerikaanse Columbia University hebben ze op die manier al een rij getallen aan iemands brein ontfutseld. De computer bracht die getallen vervolgens ten gehore.
Aanvankelijk klonk dat nog niet zo goed. Maar vervolgens lieten ze kunstmatige intelligentie los op de signalen, een zelflerend neuraal netwerk om precies te zijn. De eerste klanken zijn nog vaag, maar daarna hoor je de stem vrij duidelijk in het Engels tot negen tellen. Helaas was het niet zo dat de proefpersonen in gedachten aan het tellen waren. De wetenschappers lieten de getallen horen via luidsprekers, en de proefpersonen luisterden daarnaar. De computer herkende dus in het brein van de proefpersonen waar ze naar luisterden.
Een eerste stap in de richting van gedachten lezen, zou je kunnen zeggen. Het zal vast nog een flinke tijd duren voordat slimme algoritmes erin slagen om de combinatie van woorden, beelden, geluiden, herinneringen en associaties die wij denken aan ons hoofd weten te ontfutselen.
Kan een computer beelden in je hoofd herkennen?
Maar slimme algoritmen kunnen meer dan alleen getallen in je hoofd herkennen. In 2011 lukt het wetenschappers al om te raden naar welk filmpje je zit te kijken, zonder dat ze het filmpje zelf zien. In het fragment hieronder zie je links het fragment waar proefpersonen naar keken, rechts het beeld dat het algoritme uit hun hersenactiviteit destilleerde. Het beeld is nog wazig, maar de gelijkenis is overduidelijk.
Het algoritme zag slechts de hersenactiviteit van de proefpersonen, en maakte er deze beelden van.
Dat lukt door proefpersonen naar een kort filmpje te laten kijken. Tegelijkertijd houdt een hersenscanner de activiteit van hun visuele brein in de gaten. Die kennis gebruiken wetenschappers om een model te maken waarin elke vorm en beweging in het filmpje is gekoppeld aan hersenactiviteit in specifieke delen van het visuele brein.
Al snel gingen de onderzoekers nog een stapje verder: ze lieten de proefpersonen in slaap vallen, maakten ze iets later weer wakker en vroegen ze waar ze over hadden gedroomd. Hierdoor lukte het na verloop van tijd om de dromen van de proefpersonen in beeld te brengen.
Kunnen we in de toekomst gedachtenlezen?
De huidige generatie hersenscanners zijn groot, zwaar, peperduur en niet heel precies. Ze hebben de wetenschap al veel gebracht, maar topingenieur Mary Lou Jepsen denkt dat het nog veel beter kan. Ze realiseerde zich dat je alleen nog maar de resolutie van de beelden hoeft te verhogen om daadwerkelijk gedachten te kunnen lezen. Wat je daarvoor nodig hebt, is een hersenscanner die op nanoniveau in het brein kan kijken, en het liefst zo klein is dat je hem als een soort hoofdband kunt dragen.
Precies wat Jepsen nu aan het ontwikkelen is met haar startup Openwater. En het interessante is: die hersenscanner bouwt ze met technologie die gewoon al bestaat, namelijk met de chips, sensoren en scanners die in elke smartphone of zelfrijdende auto zitten.
Mary Lou Jepsen legt uit hoe je licht kunt gebruiken om diep in het menselijk brein en lichaam te kijken.
Trek je deze lijnen door, dan gloort er een toekomst waarin je al je creatieve invallen rechtstreeks kunt downloaden uit je brein – en via het internet kunt delen met anderen. Een toekomst waarin mensen sensaties, gevoelens en gedachten uit kunnen wisselen door hun breinen met elkaar te verbinden. Een telepathische toekomst, noemt Jepsen dat.
Is dit alles niet wilde speculatie? Misschien deels, maar het is wel een voorspelling die logisch voortvloeit uit al bestaande technologieën. "Dat is inderdaad wat er nu aan de hand is", zegt techniekfilosoof Peter-Paul Verbeek. "Je ziet letterlijk technologieën ontstaan die het ene lichaam aan het andere koppelen."
In de toekomst versmelten we dus niet alleen met onze technologie, maar ook steeds meer met elkaar? "Exact", zegt Verbeek. "Het is heel moeilijk om je dat voor te stellen. Maar het is absoluut de grens die we nu bereikt hebben, en die we ook gaan oversteken. Er wordt al mee geëxperimenteerd."
Neil Harbisson bijvoorbeeld is al een cyborg - hij gebruikt technologie om zijn zintuigen uit te breiden. Weliswaar is die techniek nog niet rechtstreeks verbonden met andere mensen, maar het laat wel zien hoe de mens steeds meer versmelt met technologie.
Neil Harbisson presenteert zichzelf als cyborg, een cybernetic organism: een samensmelting van mens en machine.
In het kort:
Slimme software kan inmiddels ontcijferen naar welke woorden jij luistert en naar welke beelden je kijkt, puur door naar je hersenactiviteit te kijken.
Als het hersenscanners kleiner en preciezer worden, moet het mogelijk worden om al je hersenspinsels te ontcijferen. Aan zulke hersenscanners wordt al gewerkt, hoewel onduidelijk is wanneer ze gebruiksklaar zullen zijn.
Als zulke hersenscanners beschikbaar komen, kunnen we niet alleen gedachten lezen. Dan wordt een toekomst mogelijk waarin mensen sensaties, gevoelens en gedachten uit kunnen wisselen door hun breinen met elkaar te verbinden.
En je weet het!
Anderen het laten weten?
