Is waterstof het nieuwe aardgas?

Dat zou best eens kunnen. Het aardgasnetwerk is relatief simpel geschikt te maken voor waterstof, blijkt uit onderzoek van test- en inspectiebedrijf Kiwa. Een interessante optie, omdat het gebruik van aardgas in Nederland langzaam wordt afgebouwd. Waterstof zou op die manier een alternatief kunnen vormen voor aardgas. De Delftse Waterstofstraat onderzoekt de mogelijkheden van hergebruik van het aardgasnetwerk, en ziet waterstof als een veelbelovend alternatief.

Een auto die op waterstof rijdt, heeft als enige afvalproduct water. Je kunt een glaasje onder de uitlaat houden en dat gewoon opdrinken. Maar of waterstof ook echt duurzaam is, hangt af van de manier waarop je het maakt.

Waterstof ontstaat als je water (H20) opsplitst in zijn twee bestanddelen, waterstof (H) en zuurstof (O). Voor dat proces, electrolyse genaamd, is energie nodig in de vorm van elektriciteit. Is die stroom groen, dan noem je ook de waterstof groen. Is de stroom opgewekt met fossiele brandstoffen, dan spreek je van grijze waterstof. Daarbij komt immers CO2 vrij.

Maar er is nog een derde type waterstof: blauwe waterstof. Die ontstaat als je bij de productie van grijze waterstof de CO2 afvangt, en bijvoorbeeld ondergronds opslaat in lege gasvelden. In Japan gebruikt men zelfs bruinkool om waterstof te maken. Dat klinkt misschien als een omslachtige route om tot milieuvriendelijk waterstof te komen, maar in praktijk is blauwe waterstof op dit moment goedkoper te produceren dan groene waterstof. Blauwe waterstof kan daarom een goede manier zijn om de toepassing van waterstof op gang te brengen zonder het milieu te belasten.

Daar zijn de meningen over verdeeld. Er zijn al personenauto’s die op waterstof rijden, en dat rijdt heerlijk, net als een elektrische auto. Feitelijk zijn het ook elektrische auto’s, alleen is de energie opgeslagen in waterstof in plaats van een batterij. De waterstofauto heeft twee belangrijke troeven ten opzichte van elektrische auto’s: ze zijn in een paar minuten volgetankt, en de actieradius is groter, zo’n 500 kilometer.

Maar er zijn ook nadelen: er zijn op dit moment maar twee tankstations in Nederland, bij Rhoon en Helmond, en het is de vraag of dit netwerk op korte termijn sterk gaat worden uitgebreid. Zelfs met de grote actieradius is het daarom slechts binnen een klein gebied in Nederland haalbaar om op waterstof te rijden. In januari rijden er in Nederland 50 waterstofauto’s rond.

Dat heeft ook te maken met de ingewikkelde techniek rond waterstof. Het gas moet gemaakt, gezuiverd, gecomprimeerd naar 700 bar (een autoband heeft een druk tussen de 2 en 3 bar) en gekoeld tot -40 graden Celsius. Bij het pompstation in Helmond staan daarom vier zeecontainers vol apparatuur, inclusief een koelmachine die de koelmachine koelt.

Voorstanders van waterstof wijzen juist weer op de nadelen van elektrisch rijden: opladen duurt uren, en na een paar honderd kilometer is de accu alweer leeg. Als het netwerk van pompstations wordt uitgebreid, is waterstof in hun ogen het betere alternatief. Daar zijn plannen voor: in 2019 moeten er tien pompstations bijkomen, en in 2020 nog eens tien. Staatssecretaris Stientje van Veldhoven heeft daarvoor 25 miljoen euro vrijgemaakt.

Waterstof kan als energiebron voor auto’s pas doorbreken als er een landelijk dekkend netwerk van pompstations is. Met de twee pompstations die er nu zijn, zal het zeker niet lukken. Maar zelfs als de pompstations er zijn, moet de consument nog overtuigd worden. Die moet inzien dat tanken snel, eenvoudig en gevaarloos is, en de actieradius voldoende is.

Het duurzame aspect kan daarbij behulpzaam zijn, veel mensen dragen graag hun steentje bij aan het milieu. Minstens zo belangrijk is dat de prijs klopt – de gemiddelde consument zal pas overstappen als dat niet tot extra kosten leidt. En het moet natuurlijk ook lekker rijden. Af te meten aan de ervaring van deze wegenwacht in De Kennis van Nu zal dat geen probleem zijn:

Blijft de vraag of waterstof ditmaal wel gaat doorbreken. Eerdere hypes - in de jaren tachtig en net na de millenniumwissel - weten hun belofte niet in te lossen. Na de laatste hype gooien de financiële crisis en de opkomst van de elektrische auto roet in het eten. Maar verder doorontwikkelde technologie en een breedgevoelde noodzaak klimaatverandering het hoofd te bieden kunnen de balans ditmaal wellicht in het voordeel van waterstof doen doorslaan.

Een veelbelovende toepassing is het gebruik van waterstof om tijdelijk een overschot aan duurzame energie in op te slaan. De hoeveelheid zonnepanelen en windmolens groeit sterk. Als de zon schijnt of er sterke wind staat, kan dat meer energie opleveren dan mensen nodig hebben. Nu gaat die energie veelal verloren – en is het dus niet meer beschikbaar als de wind gaat liggen of de zon ondergaat. Die overtollig energie zou je kunnen opslaan in waterstof, zodat je het op energieluwe momenten weer kunt aanspreken.