Waarom zijn polaroids nog steeds zo populair?
Gepubliceerd: 29-5-2018
Laatste update: 18-06-2020
Klik, even wachten, en je hebt een tastbare herinnering in je handen. Polaroids zijn weer razend populair. Dit terwijl vrijwel iedereen een smartphone met camera heeft. Waarom is de polaroidcamera bezig aan een comeback? En hoe werkt zo’n camera eigenlijk?
Redacteur: Tess de Bruijn
Hoe wordt de polaroidcamera uitgevonden?
Het idee voor de polaroidcamera ontstaat bij het driejarige dochtertje van de Amerikaanse uitvinder Dr. Edwin Land. Op vakantie in 1943 vraagt zij aan haar vader waarom ze haar foto’s niet meteen na de opname kan zien.
Eerder, in 1937, richt Dr. Edwin Land de Polaroid Corporation op. Land vindt namelijk een manier uit om goedkoop lichtfilters te polariseren. Bedrijven omarmen deze polarisatiefilters en gebruiken deze voornamelijk in zonnebrillen, fototoestellen, medische werktuigen en militair materieel. Tijdens de Tweede Wereldoorlog levert Polaroid aan het Amerikaanse leger bijvoorbeeld antireflectie brillen die fel licht weerkaatsen.
Binnen twee jaar vindt Land voor zijn dochter een instant fotocamera uit. In 1948 introduceert de Polaroid Corporation hun eerste instant fotocamera: de Polaroid Land Camera.
De Polaroid Land Camera is het eerste toestel waarbij binnen een minuut een foto uit het apparaat rolt. De foto is daarna binnen een paar minuten te zien. Dr. Edwin Land zorgt met zijn polariserende filters en polaroidcamera voor een revolutie in de fotografie. In de jaren die volgen raakt het grote publiek steeds meer verslingerd aan de polaroidcamera. Als Polaroid in 1963 kleurenfilm introduceert, gaan de verkoopcijfers door het dak. Een jaar later verkoopt het bedrijf zijn miljoenste polaroidcamera.
De hele aflevering zien? Kijk op NPOStart.
De Amerikaanse Polaroid Corporation vestigt zijn fabriek in 1967 in het Nederlandse Enschede. De komst hiervan brengt veel werkgelegenheid naar de regio waar op dat moment de textielindustrie in verval raakt.
Werknemer van de Polaroidfabriek in Enschede, Herman Zoetman, blikt terug op zijn eerste ervaringen in de fabriek en de kansen die hij heeft gekregen.
Hoe werkt een polaroidcamera?
De originele camera van Polaroid begeleidt het licht met behulp van een polariserend lichtfilter naar een lichtgevoelige plek, naar de film, en naar het kijkgaatje zodat de fotograaf ziet wat er op de foto komt.
Hoe werkt een polaroidcamera?
Het bijzondere aan een polaroidcamera is vooral de film waarop de camera de foto afdrukt. De foto is namelijk het resultaat van een chemische reactie. De originele Polaroidfilm bestaat uit verschillende chemische lagen met stofjes en chemicaliën. Deze laag zit opgehoopt in de witte balk onder de foto.
Fotograaf Robb Buitenman bewerkt het lichtgevoelige materiaal vlak na de opname en maakt daar bijzondere creaties van.
Na de opname spreidt een soort deegroller aangestuurd door de batterij in de filmrol, de chemische laag over de film uit. Dit activeert de reagent-laag die het chemische proces in de chemische pasta reguleert en de polaroidfoto ontwikkelt. Tijdens het ontwikkelen zie je hoe de verschillende stofjes op elkaar reageren en uiteindelijk de foto tevoorschijn komt.
De hele aflevering zien? Kijk op NPOStart.
Wat voor soorten polaroidcamera’s zijn er nog meer?
De camera van Polaroid is in de jaren zestig en zeventig razend populair. Bijna de helft van de Amerikaanse gezinnen heeft in de jaren zestig een polaroidcamera. De camera is gemakkelijk te bedienen en je weet meteen of de foto gelukt is. Kunstenaars als Ulay, Andy Warhol en fotografen als Nan Golding omarmen tijdens de tweede helft van de twintigste eeuw de polaroidcamera. Modefotografen hoeven met een polaroidcamera ook niet langer te wachten tot de film is ontwikkeld maar zien direct het resultaat.
Kunstenaar David van 't Veen maakt naaktportretten van vrouwen met zijn polaroidcamera. Wat vindt hij nou zo mooi aan het fotograferen?
Daarnaast is elk pakket met fotofilms anders vanwege de chemische samenstelling en dat maakt de foto’s bijzonder. Is de film bijvoorbeeld al iets over de houdbaarheidsdatum heen, dan levert dit bijzondere, andere foto’s op omdat de chemische bestanddelen bepaalde kleuren anders ontwikkelen. Iedere polaroidfoto is dus echt uniek.
De hele aflevering zien? Kijk op NPOStart.
In navolging van Polaroid introduceert fotobedrijf Kodak in 1976 hun eigen ‘direkt-klaar’ camera en verbreekt daarmee het monopolie van Polaroid. Deze ‘Kodamatic’ gebruikt vrijwel dezelfde technologie als de camera van Polaroid, maar is toch anders. Doordat de foto er aan de andere kant uitkomt is het gebruik van een reflectiespiegel in de camera overbodig. De techniek in de Kodamatic is minder gecompliceerd en is daarmee ook goedkoper dan de camera van Polaroid.
De Polaroid Corporation houdt de chemische formule van de films die zij in de camera’s gebruiken goed geheim. Kodak ontwikkelt dan ook een eigen, minder complexe, type film. De lagen zijn in dit type film omgedraaid, waardoor het licht niet meer door alle lagen moet voordat deze bij de film komt. De foto’s zijn scherper en de camera’s gaan als warme broodjes over de toonbank. Maar het succes is van korte duur, in 1981 klaagt Polaroid Corporation Kodak aan.
Op de polaroidfoto’s ligt namelijk patent. Na een rechtszaak van vijf jaar wint Polaroid de zaak in 1986. Kodak betaalt Polaroid 909,457,567 dollar aan schadevergoeding en stopt voorgoed met de productie van de polaroidcamera’s.
Fujifilm waagt het ondanks de rechtszaak toch om in de jaren tachtig aan de ontwikkeling van een eigen instant film te beginnen, gebaseerd op de techniek van Kodak en Polaroid. Dit alles in overleg met Polaroid. Fujifilm mag de film niet distribueren buiten de Verenigde Staten tot het patent erop verloopt midden jaren negentig.
In 1998 lanceert Fujifilm de Instax-camera. Het bedrijf laat net als Kodak de reflectiespiegel in de camera achterwege en verbetert de kleurbalans van de film. De batterij die Polaroid juist in de film verwerkt, zit bij de Instax-camera in het toestel. Daardoor is het fotopapier van de Instax goedkoper.
Is er nog wel behoefte aan polaroidcamera's?
De concurrentie neemt toe maar de verkoop van de camera’s loopt door de komst van de digitale camera sinds eind jaren tachtig terug. Is er nog wel behoefte aan een dure polaroidfoto als met hetzelfde gemak je de foto’s op je computer zet? De Polaroid Corporation lijdt onder de terugloop in inkomsten en besluit in 2008 de fabriek in Enschede te sluiten. De instant film van Polaroid is dan niet langer meer te koop.
Fotografen en liefhebbers van het Polaroid filmmateriaal reageren geschokt en rennen naar de winkel om de laatste pakjes film te bemachtigen. Hoewel Fujifilm ook films voor Polaroidcamera’s maakt, werkt deze niet in de camera’s van Polaroid. Deze camera’s kunnen zij dus niet meer gebruiken. Daarnaast is een foto van een equivalent als de Instax van Fujifilm zo anders dat dit geen alternatief is voor de liefhebber.
Maar dan maakt een groep ondernemers en oud-medewerkers van de Polaroidfabriek in Enschede een doorstart met het bedrijf onder de naam ‘Impossible Project’. Dat is zo makkelijk nog niet: Polaroid laat na de sluiting van de fabriek geen enkele informatie na over de samenstelling van de chemicaliën van de film. Polaroid houdt de samenstelling al sinds dag één geheim. In de fabriek hebben de medewerkers altijd met codenamen gewerkt. Toch lukt het: twee jaar na de doorstart brengt Impossible Project hun eerste pakje op de markt.
Een korte geschiedenis van The Impossible Project.
In mei 2017 koopt de grootste aandeelhouder van Impossible Project het intellectuele eigendom van Polaroid over. Sinds september 2017 draagt Impossible Project de naam Polaroid Originals.
Een slimme zet, want de polaroids en de polaroidcamera zijn sinds 2014 bezig aan een comeback. Op steeds meer plekken zijn digitale foto’s in de ware polaroidstijl af te drukken. Maar vooral de kleurrijke Instax Mini 8 is een van de meest populaire camera’s van dit moment. Sinds 2014 is de Instax camera gewoon bij de Hema te koop en vooral jongeren zijn gecharmeerd van de camera.
De polaroidfoto’s zijn het tegenovergestelde van de foto’s die zij maken op hun smartphone. De film die in de camera gaat is duur, maar dat hebben jongeren er graag voor over. Omdat je eigenlijk voor iedere foto apart betaalt denkt de maker meer na over waar ze nu precies een foto van nemen. Dit in tegenstelling tot de miljoenen selfies die per dag met de telefoon genomen kunnen worden.
De foto’s zijn daarnaast ook niet te bewerken en hebben een retro uitstraling. We kunnen de foto met het gemak van apps tegenwoordig makkelijk namaken, maar dat is blijkbaar toch niet hetzelfde.
De hele aflevering zien? Kijk op NPOStart.
In het kort
Dr. Edwin Land vindt de polaroidcamera uit na de vraag van zijn dochter waarom we foto’s niet direct kunnen bekijken.
Een polaroidfoto is vooral bijzonder omdat dit het resultaat is van een chemische reactie tussen verschillende lagen.
In navolging van het succes van Polaroid brengen Kodak en Fujifilm polaroidcamera’s op de markt en verbreken daarmee het monopolie van Polaroid.
Polaroidfotografie gaat bijna ten onder door digitale fotografie maar na verloop van tijd blijken papieren instant foto’s zo zijn charme te hebben.
