Hoe kwamen de Marokkaanse gastarbeiders naar Nederland?
Hoe kwamen de Marokkaanse gastarbeiders naar Nederland?
Laatste update: 15-11-2024
Nederland heeft in de jaren 60 een groot tekort aan arbeidskrachten. Actieve werving door de Nederlandse overheid brengt duizenden Marokkaanse gastarbeiders naar ons land. Veel van hen blijven uiteindelijk in Nederland wonen en laten hun gezinnen hierheen komen.
Programma: Andere Tijden (NTR)
Waarom komen er Marokkaanse gastarbeiders naar Nederland?
De moderne staat Marokko ontstaat als het land zich in 1956 onafhankelijk verklaart van Frankrijk en Spanje. Koning Mohammed V, die tot aan de onafhankelijkheid in gedwongen ballingschap leeft, overlijdt in 1961. Zijn zoon Hassan II, volgt hem op en houdt er een strenge dictatuur op na.
De regeringstijd van koning Hassan II (1961-1999) is een periode waarin de regering politieke kritiek afstraft met gevangenneming, marteling en er mensen verdwijnen. Tot op heden worden er nog massagraven teruggevonden uit deze periode. Naast de verschrikkingen die de dictatuur met zich meebrengt, heerst er in het hele land ook een grote werkloosheid.
De regeringstijd van Hassan II worden de jaren van lood genoemd of al-sanawat al-sawda, de zwarte jaren.
Veel Marokkanen gaan in de jaren 60 naar West-Europa, waar werk voor het oprapen ligt en de levensomstandigheden een stuk beter en veiliger zijn. Wanneer er in Nederland in de jaren 60 een periode van hoogconjunctuur ontstaat, is er een overvloed aan werk en een tekort aan werknemers die laagbetaald werk kunnen verrichten. Steeds meer Nederlanders zijn hoogopgeleid en niet meer geïnteresseerd in bijvoorbeeld fabriekswerk.
Eerst worden hiervoor arbeiders uit Hongarije, Spanje en Italië geworven, maar dit is slechts een tijdelijke oplossing. De mannen keren na een niet al te lange tijd weer naar hun vaderland.
Bij een blijvend tekort aan arbeidskrachten nemen Nederlandse bedrijven daarom ook Turken aan. “We werden nog net niet doodgeknuffeld”, zegt de zoon van een Turkse gastarbeider in Andere Tijden over de hartelijke ontvangst in Nederland in de jaren 70.
Ook in Marokko worden mannen geworven om de arbeidsplekken in Nederland in te vullen. Er zijn daar immers duizenden werkloze mannen zonder hoop op een baan. Minister Luns van Buitenlandse Zaken en de Marokkaanse ambassadeur Guessous besluiten om de handen ineen te slaan en zo ontstaat het akkoord voor de werving van Marokkaanse gastarbeiders. In totaal werft de Nederlandse overheid vanuit dit akkoord zo’n 4.000 Marokkaanse mannen.
In de jaren zestig werft Nederland Marokkaanse gastarbeiders om de tekorten in arbeidskrachten op te vullen.
Naast deze 4.000 gastarbeiders komen er tot in 1968 veel Marokkanen op andere manieren naar Nederland. De combinatie van slechte toekomstperspectieven in Marokko en de positieve verhalen die uit Nederland komen, zorgen ervoor dat er een grote groep spontane migranten naar West-Europa afreist. Zij komen naar Nederland in de hoop op werk, zonder garanties dit te vinden.
Mohammed Sidali komt eind jaren 60 als gastarbeider naar Nederland. Een terugblik op deze periode.
Wat leidt tot de komst van illegale gastarbeiders?
In 1968 besluit de Nederlandse overheid meer controle uit te oefenen op de komst van arbeidsmigranten. Voor toekomstige gastarbeiders is het verplicht om een ‘voorlopige machtiging tot voorlopig verblijf’ aan te vragen bij de Nederlandse ambassade, wat inhoudt dat ze pas naar Nederland kunnen komen als er gegarandeerd werk is.
Voor veel bedrijven kost deze nieuwe procedure te veel tijd en geld. Als oplossing kiezen ze daarom om illegale gastarbeiders aan te nemen. Dit wordt op zo’n grote schaal toegepast, dat het leidt tot zo’n 20.000 illegalen aan het begin van de jaren 70.
De gastarbeiders die als illegalen naar Nederland komen, krijgen te maken met slechte arbeidsomstandigheden. Werkgevers willen geen officieel contract aanbieden, wat een werk- of verblijfsvergunning onmogelijk maakt. Daarnaast hebben de illegale arbeiders problemen met huisvesting.
De kwestie rond deze illegale Marokkaanse arbeidersgroep krijgt veel aandacht wanneer 182 mannen in de Amsterdamse kerk De Duif in hongerstaking gaan. Gesteund door de kerk en een aantal linkse Nederlandse organisaties, hopen de gastarbeiders een verblijfsvergunning af te dwingen. Van de oorspronkelijke groep krijgen uiteindelijk 120 Marokkanen een verblijfsvergunning in 1978. Een deel heeft het al opgegeven en is teruggegaan naar Marokko, een enkeling wordt alsnog afgewezen vanwege een strafblad.
182 illegaal verblijvende Marokkanen demonstreren door middel van een hongerstaking, hopend op een verblijfsvergunning. Andere Tijden kijkt terug op deze actie. De hele aflevering zien? Kijk op NPO Start.
Waarom blijven veel Marokkaanse gastarbeiders in Nederland?
Tot ver in de jaren 70 blijven er Marokkaanse gastarbeiders naar Nederland komen. De verwachting is dat de meesten tijdelijk zullen blijven. De gastarbeiders van Italiaanse en Spaanse komaf zijn immers ook na een aantal jaar weer teruggekeerd.
Maar Nederlandse werkgevers blijven tot ver in de jaren 70 afhankelijk van goedkope arbeiders uit het buitenland. Daarom verlengen de werkgevers de contracten van onder andere Turkse en Marokkaanse gastarbeiders. Hoe langer de mannen blijven, des te meer realiseren ze zich dat hun toekomst in Nederland rooskleuriger is dan wanneer ze terugkeren naar hun vaderland. Bovendien weten de gastarbeiders dat eventueel terugkeren naar Marokko betekent dat alle sociale rechten in Nederland komen te vervallen. Met dit besef laten steeds meer gastarbeiders vanaf 1975 hun gezin naar Nederland overkomen.
Onder andere de zoon van Mohammed Sidali kijkt in Andere Tijden terug op de gezinshereniging en hoe het was om zijn vaderland achter zich te laten.
Om hun gezin over te laten komen, moeten de Marokkaanse gastarbeiders aantonen dat ze een degelijke plek hebben om te wonen. Veelal zijn dit huurwoningen in arbeiderswijken die de Nederlandse overheid hen toewijst.
De klassieke arbeiderswijken stromen hierdoor steeds voller met Marokkaanse gezinnen. Daar waar Nederlandse arbeidersgezinnen financiële voorspoed kennen en de arbeiderswijken verlaten, komen Turkse of Marokkaanse gezinnen er voor in de plaats. Maar deze woningen zijn niet berekend op de snelle groei van de gezinnen, met overbevolkte huizen als resultaat.
Door de gezinshereniging groeit de Marokkaanse bevolking flink in korte tijd. Waar deze begin jaren 70 nog slechts 20.000 personen telt, groeit de gemeenschap uit tot zo’n 168.000 in 1990.
Met de gezinshereniging vinden veel Marokkaanse gezinnen huisvesting in arbeiderswijken. Andere Tijden kijkt terug naar hoe dit de wijken veranderde.
Met de gezinshereniging komen ook veel kinderen mee. Bovendien groeien de gastarbeidersgezinnen snel. Tegenwoordig wonen er volgens het CBS 418.500 mensen met een Marokkaanse afkomst in Nederland. De meeste Marokkaanse Nederlanders zijn kinderen of kleinkinderen van mensen die in de vorige eeuw als gastarbeider naar Nederland kwamen.
In het kort
In de jaren 60 is er in Marokko grote werkloosheid en in Nederland een tekort aan arbeidskrachten. Zowel de Nederlandse overheid als de Nederlandse bedrijven besluiten om Marokkaanse gastarbeiders naar Nederland te halen.
In de jaren 70 zijn er ook veel illegale gastarbeiders die demonstreren om een verblijfsvergunning te krijgen. Marokkanen met een verblijfsvergunning moeten uiteindelijk kiezen: terugkeren naar Marokko of gezinshereniging en hier blijven? Velen kiezen voor het laatste.
Hele arbeidswijken veranderen in Marokkaanse volkswijken als voormalige gastarbeiders hun vrouw en kinderen over laten komen.
Tegenwoordig wonen er ruim 400.000 mensen met een Marokkaanse afkomst in Nederland.
En je weet het!
Anderen het laten weten?