Was Michiel de Ruyter een zeeheld of zeerover?

Michiel Adriaenszoon De Ruyter wordt op 24 maart 1607 geboren in Vlissingen. Als tienjarige jongen gaat De Ruyter naar school en werkt hij bij een touwslager. Vanwege zijn opstandige en driftige karakter wordt hij uiteindelijk zowel op school als bij de touwslager weggestuurd. Als elfjarige volgt hij in 1618 zijn grote droom: het zeemansleven. Hij begint als scheepsjongen en werkt zich vervolgens razendsnel omhoog. Op zijn vijftiende is hij al schipper, een van de hogere rangen op het schip.

In de Tachtigjarige Oorlog tegen Spanje werkt De Ruyter als kanonnier op een oorlogsschip van zijn oom. Hij vervolgt zijn carrière als importeur in Dublin voor een handelaar uit Vlissingen, waardoor hij vloeiend Iers leert spreken. In 1631 trouwt hij met Maayke Velders, maar zij sterft datzelfde jaar nog in het kraambed. Ook is De Ruyter enkele jaren actief als stuurman in de walvisvaart. Hij keert in 1636 terug naar Vlissingen – met een aanzienlijk kapitaal – en trouwt met Neeltje Engels, zijn tweede vrouw.

Michiel de Ruyter leeft in een tijd waarin de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden grotendeels in oorlog is. Eerst met de Spanjaarden en daarna met de Engelsen. De laatste storen zich aan de grote vloot van de Nederlanders omdat zij hiermee de zee- en handelsroutes controleren. Politiek overleg leidt tot niets waarop de Engelsen de wapens ter handen nemen. Dat leidt tot enkele Engelse Zeeoorlogen waarin De Ruyter een beslissende rol speelt en zijn naam als zeeheld vestigt.

Zijn ervaring als stuurman en later kapitein voor zowel particuliere reders als op oorlogsschepen kwam hem daarbij goed van pas. Net als toeval. Want wanneer De Ruyter als onderbevelhebber in de Eerste Engelse Zeeoorlog (1652-1654) aan de slag gaat, kan hij in de slag bij Plymouth de leiding nemen omdat de bevelhebber Witte de With niet aanwezig is. Ondanks een overmacht van de Engelse vloot – veertig schepen, tegen slechts drieëntwintig Nederlandse – weet De Ruyter deze slag te winnen en is zijn naam gevestigd. Hij is vanaf die tijd een bekende zeeheld en mag enkele jaren later de positie van viceadmiraal invullen bij de Admiraliteit van Amsterdam – in die tijd de hoogste rang.

Het verleden van De Ruyter is niet onomstreden. Hij zou volgens sommige historici betrokken zijn geweest bij de slavenhandel. De Ruyter bezoekt voor het uitbreken van de Engelse zeeoorlogen meerdere malen slavenkolonies in het Caraïbisch gebied. In 1665 helpt hij bij het bevrijden van Fort Elmina, een fort in het huidige Ghana dat door de West-Indische Compagnie gebruikt werd voor slavenhandel, van de Engelsen. Dankzij het toedoen van De Ruyter kon de WIC zijn handel in tot slaaf gemaakten voortzetten.

Al in zijn eigen tijd wordt De Ruyter gezien als groots zeeheld en worden er liederen en standbeelden aan hem gewijd. Ook in het buitenland prijzen zij zijn leiderschap, tactiek en strategisch inzicht. Ook vandaag de dag is zijn nalatenschap groot: 2007 wordt uitgeroepen tot het Michiel De Ruyterjaar en in 2015 wordt zijn leven verfilmd. De Ruyter vertegenwoordigt voor velen de Gouden Eeuw: zowel door zijn rol in het kolonialisme, als zijn overwinningen voor Nederland.