Waarom zijn Nederlandse kinderen zo gelukkig?
Waarom zijn Nederlandse kinderen zo gelukkig?
Laatste update: 16-04-2024
In 2013 verschijnt een rapport van kinderrechtenorganisatie Unicef over het geluk en welzijn van kinderen tot elf jaar in westerse landen. Nederlandse kinderen blijken de gelukkigsten. Vijf jaar daarvoor komt Nederland ook al als beste uit de bus, en onderzoeken uit 2015 en 2016 laten wederom zien dat Nederlandse kinderen erg gelukkig zijn. Hoe komt dat?
Redacteur: Saskia Wayenberg
Hoe scoort Nederland als het gaat om welzijn en geluk?
Unicef doet onderzoek naar het welzijn en geluk van kinderen. Dit gebeurt op basis van zes criteria: gezondheid, opleiding, materiële rijkdom, relaties met ouders, broers en zussen, relaties met leeftijdsgenoten en de persoonlijke ervaring van geluk. Op deze laatste twee punten scoren in 2013 Nederlandse kinderen beter dan de kinderen uit de andere landen. Wat betreft opleiding staan we op de tweede plek, waarbij Finland de eerste plek inneemt. Spanje, de Verenigde Staten en Noorwegen scoren op dit punt beduidend slechter. In Nederland lijdt acht procent van de kinderen aan overgewicht, wat goed is voor een zesde plek in de categorie gezondheid. Zweden neemt bij deze categorie de eerste plek in. De Verenigde Staten scoren het slechts wat betreft materiële rijkdom en relaties met ouders, broers en zussen.
Geluksprofessoren uit verschillende landen vertellen over de waarde van geluk.
Onderzoek naar het welzijn en geluk van kinderen is van belang omdat het welbevinden van kinderen invloed heeft op hun ontwikkeling op latere leeftijd, bijvoorbeeld op het gebied van werkloosheid, drugs- en alcoholgebruik en betrokkenheid bij misdaad. Niet alleen Unicef doet onderzoek naar het welzijn en geluk van kinderen, ook de British Child Poverty Action Group en de WHO (World Health Organization) komen met cijfers. In maart 2016 treedt de WHO met een nieuw rapport naar buiten waaruit blijkt dat Nederland op een vierde plek staat. Volgens Unicef geeft 95 procent van de Nederlandse kinderen zelf ook aan dat zij gelukkig zijn met hun leven. Hoe kan het dat Nederland altijd hoog eindigt als het gaat om welzijn en geluk?
Welke factoren dragen bij aan het welzijn en geluk van kinderen?
Een factor die meespeelt is dat Nederlandse moeders vrijheid hebben en over het algemeen tevreden zijn met hun leven. Ze mogen hun partner zelf kiezen en worden niet onderdrukt. Ook op het gebied van religie, seksualiteit en drugs ‘mag’ er veel in Nederland. Daarnaast zijn we in Nederland vrij om onze mening te uiten, wat in veel andere landen niet het geval is. Ook lijken Nederlandse moeders een goede balans te hebben gevonden tussen werk en privé. Van alle westerse landen heeft Nederland het hoogste percentage (75 procent) parttime werkende vrouwen. Dit zorgt ervoor dat ze meer tijd met hun kinderen kunnen doorbrengen en hier worden kinderen gelukkig van. Ook zijn Nederlandse moeders ‘relaxed’. Dat stelt de Australische Mihal Greener in 2015 in The Washington Post. Zij verhuist zeven jaar geleden naar Nederland met drie jonge kinderen. Greener: "Nederlandse moeders houden hun hoofd koel. Of ze nu, al balancerend, meerdere kinderen op hun fiets houden of een woede-uitbarsting van een driejarige ondergaan.”
Dat bemerkte koningin Máxima ook toen zij haar eerste bezoek aan Nederland bracht. Ze vertelt over haar eerste indruk van de Nederlandse vrouw.
Koningin Máxima vertelt over haar eerste indruk van de Nederlandse vrouw. Het hele interview zien? Kijk op NPO.nl.
Tegelijkertijd hebben vaders tegenwoordig meer inspraak in de opvoeding van de kinderen. Uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat de helft van de jonge Nederlandse vaders minstens één dag per week voor de kinderen zorgt. De zogeheten ‘papa-dag’: de dag dat papa vrij is en tijd doorbrengt met zijn kinderen. Vaders gaan over het algemeen niet minder werken, maar delen hun tijd flexibeler in. Bijvoorbeeld door negen uur te werken in vier dagen tijd, of meer thuis te werken.
Steeds meer vaders brengen een dag in de week door met hun kinderen: de zogeheten papa-dag.
Een andere factor kan zijn dat we in Nederland, in vergelijking met ieder ander westers land, het vaakst samen ontbijten. Door een goed ontbijt presteren kinderen beter op school en verminderen gedragsproblemen. Maar dat niet alleen: samen ontbijten, en andere gezamenlijke eetmomenten, zorgen voor binding tussen gezinsleden en wordt gezien als een fijn moment. Ook dit blijkt uit het onderzoek van kinderrechtenorganisatie Unicef. En, laat een traditioneel Nederlands ontbijtje nou vaak bestaan uit een witte boterham besmeerd met boter en hagelslag: zou dit wellicht ook te maken hebben met het feit dat Nederlandse kinderen zo gelukkig zijn?
Het volgende punt dat bijdraagt aan het geluk van kinderen is het feit dat Nederlandse kinderen gezien én gehoord worden. Zodra ze op een leeftijd zijn dat ze hun eigen mening kunnen formuleren wordt er naar hen geluisterd en ouders hechten ook waarde aan die mening. Pedagoge Marijke Bisschop vertelt in een interview met het Algemeen Dagblad dat we dit hebben te danken aan onze praatcultuur. “Nederlandse kinderen leren op school hun mond open te doen, om te zeggen wat ze denken. Ze mogen zelfs een beetje brutaal zijn en thuis wordt er gepraat. Jezelf zo uit mogen drukken is uniek," aldus Bisschop. Volgens Bisschop wordt er in veel andere landen niet of nauwelijks met elkaar gepraat.
Volgens een nieuw onderzoek, uitgevoerd door de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), blijkt ook dat Nederlandse kinderen over het algemeen gewend zijn om hun hart te kunnen luchten. In dit onderzoek wordt de levenskwaliteit van 34 landen met elkaar vergeleken en wederom blijkt dat Nederlandse kinderen over het algemeen gelukkig zijn.
Ook opa’s en oma’s spelen een rol in het welzijn en geluk van kinderen. Uit onderzoeken blijkt dat als oma eens per week op de kinderen past, dit bijdraagt aan de ontwikkeling van het zelfvertrouwen van de kleinkinderen. Grootouders spelen steeds vaker een prominente rol in het leven van hun kleinkinderen. Daarmee helpen ze tegelijkertijd hun eigen kinderen: ouders kunnen – met opa’s en oma’s die bijspringen – een betere balans vinden tussen werk en privé, en vanzelfsprekend bevordert dat weer het welzijn van de kinderen.
Geluksprofessor en hoogleraar sociologie Ruut Veenhoven doet al jaren onderzoek naar geluk. In een interview met J/M Ouders laat hij weten dat gelukkig zijn te leren valt. Volgens hem zitten voorwaarden voor geluk deels in erfelijke factoren, deels in de omgeving en deels in gedrag. Ouders hebben een behoorlijke invloed, omdat veertig procent van de gerapporteerde verschillen in geluk aangeleerde vaardigheden zijn. Die invloed van ouders vindt hij zowel een hoopvolle als een angstaanjagende gedachte. “Als het geluk van je kinderen maakbaar is, betekent dat ook dat je als ouder iets verkeerds hebt gedaan als ze later geen plezier in het leven hebben. Mijn geluksonderzoek ontneemt ouders inderdaad de troost dat geluk slechts een speling van het lot is,” aldus de geluksprofessor.
Hoogleraar 'geluk', over de levenstevredenheid in Nederland.
Een geluksvoorwaarde die volgens Veenhoven vaak vergeten wordt is dat kinderen over het algemeen zeer gewenst zijn. In zijn onderzoek Het welzijn van ongewenste kinderen wordt het welzijn van gewenste en ongewenste kinderen met elkaar vergeleken. Daaruit blijkt dat bij duidelijk ongewenste zwangerschappen een geringere neiging tot acceptatie van het kind bestaat dan bij de niet ongewenste zwangerschappen. Vaak is er sprake van hechtingsproblemen. Daarnaast zegt Veenhoven naar aanleiding van dit onderzoek het volgende: “Ouders die er niet in slagen een ongewenst kind toch te accepteren kunnen soms een voortdurend verwerpende houding tegenover het kind aannemen. Die verwerpende houding tegenover het kind uit zich soms in manifeste kindermishandeling, maar veel meer in bitsheid en nonchalance. Dit gedrag van de ouders is van grote invloed op de wijze waarop het kind zich uiteindelijk ontwikkelt.”
Daarnaast zijn assertiviteit, het hebben van zelfvertrouwen en het nemen van initiatieven volgens hem belangrijke factoren voor het geluksgevoel van een kind. Ook wanneer kinderen verantwoordelijkheidsgevoel, invoelingsvermogen en rekening houden met anderen meekrijgen van hun ouders zijn zij gelukkiger.
Kinderen zijn geen kleipoppetjes die je kunt kneden tot gelukkige volwassenen.
Ondanks dat Nederlandse kinderen over het algemeen erg gelukkig zijn, betekent dit niet dat ieder kind gelukkig is. Majorie Kaandorp van Unicef zegt hierover het volgende: “Het is mooi dat Nederland zo goed scoort, maar dat betekent niet dat we niets meer hoeven te doen. Er zijn toch nog kwetsbare groepen kinderen in Nederland die het niet goed hebben en waar we ons zorgen over maken, zeker gezien de economische crisis.” Het aantal kinderen dat te maken krijgt met Jeugdzorg is toegenomen en ook het aantal kinderen dat in armoede leeft is gegroeid: in Nederland één op de acht kinderen.
Een op de acht kinderen in Nederland leeft in armoede. Op Wereldarmoededag wordt er veel lawaai gemaakt voor stille armoede.
Kinderombudsvrouw Margrite Kalverboer reist twee keer per jaar door Nederland om in gesprek te gaan met kinderen over hun geluk en welzijn. Uit de Kinderrechtentour van 2018 blijkt dat de kloof tussen gelukkige kinderen en kwetsbare kinderen erg groot is. Het meerendeel van de kinderen is gelukkig en geeft hun leven een 7.7. Maar ongeveer 10% van de kinderen geeft hun leven een zware onvoldoende. "Ze vertelden dat ze niet gezien worden. Ze worden niet gehoord, ze zijn eenzaam, er wordt te laat ingegrepen als er iets aan de hand is of ze krijgen niet de juiste hulp", aldus Kalverboer.
Hoe is het gesteld met het geluk van Nederlandse jongeren?
Nederlandse jongeren van 12 tot 25 jaar zijn over het algemeen ook erg blij en gelukkig met hun leven. Zowel met hun baan of studie, leefomgeving, uiterlijk en vriendenkring. Dat blijkt uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) uit augustus 2016 onder vierduizend tieners en jongvolwassenen. Hun geluksgevoel geven zij het cijfer 8,4 en slechts twee procent geeft aan ontevreden of ongelukkig te zijn. Opvallend in dit onderzoek is dat jongeren hun uiterlijk een hoog cijfer geven: meiden een 8,0 en jongens een 9,0. Volgens Veenhoven komt dat doordat we genoeg zelfvertrouwen meekrijgen van onze ouders: “Als je te horen krijgt dat je er mag zijn, word je ook trots op jezelf,” zo laat hij weten in een interview met het Algemeen Dagblad. De groep van 12 tot 25 jaar is opgedeeld in twee subgroepen waarbij een hoog percentage van de jongere groep (12 tot 18 jaar oud) aangeeft gelukkig te zijn: maar liefst 94 procent. Bij de ‘oudere’ groep (18 tot 25 jaar oud) is dit 87 procent.
Geluksprofessor Ruut Veenhoven over verschillende leeftijden en de mate waarin we dan gelukkig zijn.
Veenhoven deed zelf ook onderzoek naar het geluk onder jongeren (12 tot 18 jaar oud). Daaruit komt hetzelfde cijfer van 94 procent tevoorschijn. “Je jeugd is onbekommerd en spannend. Daarna neemt je geluksgevoel af: je vrijheid wordt minder, je krijgt opgroeiende kinderen, je moet je hypotheek nog afbetalen. Maar vanaf je zestigste neemt je geluk weer toe,” aldus Veenhoven.
Hebben gelukkige kinderen ook gelukkige ouders?
Niet alleen Nederlandse kinderen zijn dik tevreden met hun leven: uit het World Happiness Report blijkt dat ook hun ouders dat zijn. Er wordt van uitgegaan dat blije ouders een positieve weerslag hebben op hun kinderen en dat zij deze positieve vibe van hun ouders overnemen.
Geluksonderzoek waarbij volwassenen al vanaf hun kindertijd worden gevolgd staat nog in de kinderschoenen en daar kunnen dus ook nog geen conclusies uit getrokken worden. Maar uit het geluksonderzoek van Veenhoven is wel gebleken dat gelukkige volwassenen zich meer verbonden voelen met anderen, en ongelukkige mensen in zichzelf gekeerd zijn.
Uit het World Happiness Report blijkt dat we na Denemarken, Noorwegen en Zwitserland het vierde gelukkigste land ter wereld zijn.
Waar worden wij het gelukkigst van?
Het wetenschappelijke tijdschrift Economic Journal publiceert op 12 januari 2016 een artikel waarin activiteiten die ons gelukkig en ongelukkig maken worden uitgelicht. De deelnemers aan dit onderzoek moeten op willekeurige momenten aangeven hoe gelukkig ze op dat moment zijn. Daaruit blijkt dat we het gelukkigst worden van vrijen. De deelnemers geven aan dat hun geluksgevoel tijdens het vrijen met 14,2% stijgt. Ook worden we gelukkig van een theater- of concertbezoek en dansen: het geluksgevoel van de deelnemers stijgt daarbij met 9,3%. Opvallend zijn de uitkomsten van de activiteiten waar we het minst gelukkig van worden: het geluksgevoel van de deelnemers vermindert met maar liefst 5,4% wanneer zij werken of studeren. Meer uitkomsten van dit onderzoek lees je hier.
In de serie Witteman ontdekt: het geluk checkt Paul Witteman of bepaalde theorieën over hoe je gelukkiger kunt worden wel kloppen. Zo klimt hij op het podium om als stand-up comedian eens flink uit zijn comfort zone te stappen en probeert hij op een yogamatje uit of de ‘naar beneden kijkende hond’ gelukkig maakt.
Witteman ontdekt: het geluk
In het kort
Onderzoeken van de afgelopen tien jaar wijzen uit dat de gelukkigste kinderen in Nederland wonen. Ook Nederlandse jongeren (12-25 jaar oud) zijn erg tevreden met hun baan of studie, leefomgeving, uiterlijk en vriendenkring.
Nederlandse kinderen zijn gelukkig omdat moeders vrijheid hebben en over het algemeen tevreden zijn met hun leven. Ook lijken ze een goede balans te hebben gevonden tussen werk en privé.
Ook wordt er in Nederlandse gezinnen regelmatig samen ontbeten. Gezamenlijke eetmomenten zorgen voor binding tussen gezinsleden. Daarnaast worden Nederlandse kinderen gezien en gehoord: ze mogen hun mening uitspreken en er wordt naar hen geluisterd.
Opa’s en oma’s spelen tegenwoordig een prominente rol in het leven van hun kleinkinderen: dit maakt hen gelukkig. Ook zijn ze gewend hun hart te kunnen luchten, wat we ook wel kennen als de zogeheten Nederlandse praatcultuur.
Desondanks is de kloof tussen gelukkige en ongelukkige kinderen erg groot. Het aantal kinderen dat te maken krijgt met Jeugdzorg is toegenomen en ook het aantal kinderen dat in armoede leeft is gegroeid.
En je weet het!
Anderen het laten weten?
